İkinci el bir araç satın alırken sonradan sürpriz sorunlarla karşılaşmamak için bazı kritik sorgulamaları mutlaka yapmalısınız. Aracın geçmiş kayıtlarından hukuki durumuna kadar farklı alanlarda yapacağınız bu kontroller, size güvenli ve doğru bir alışveriş deneyimi sağlayacaktır. Bu yazıda, araç alırken mutlaka yapmanız gereken 5 sorgulama başlığı altında bu kontrollerin hangileri olduğunu ve neden önem taşıdıklarını anlatıyoruz.
1. Hasar Kaydı (Tramer) Sorgulama
Bir aracın geçmişte herhangi bir kazaya karışıp karışmadığını ve bu kazalar sonucunda ne gibi hasarlar aldığını öğrenmek için hasar kaydı sorgulaması yapılmalıdır. Türkiye’de Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi (SBM) tarafından sunulan Tramer sorgusu, aracın sigorta kapsamındaki tüm kaza kayıtlarını size sunar. Bu sorgulama sayesinde aracın geçmişte ağır hasar kaydı (pert kaydı) olup olmadığını veya hangi onarımlardan geçtiğini öğrenebilirsiniz. Eğer aracın daha önce ciddi bir kazası olduysa, ileride büyük masraflarla karşılaşmanız mümkün olduğundan fiyatını ve alım kararınızı buna göre değerlendirmelisiniz.
Hasar kaydı sorgulaması yapmak oldukça kolaydır. E-Devlet sistemi üzerinden plaka veya şasi numarası ile sorgulama yapabileceğiniz gibi, 5664 SMS servisi ile de aracın plakasını mesaj atarak kısa sürede kaza geçmişini öğrenebilirsiniz. Tramer sorgusunda aracın kaç adet kazaya karışıp karışmadığı, bu kazalarda toplam ne kadar hasar ödemesi yapıldığı ve değişen parça bilgileri gibi detaylar yer alır. Bu bilgiler aracın görünürde temiz olsa bile, geçmişinde büyük bir kaza yaşayıp yaşamadığını göstermesi açısından çok önemlidir.
2. Çalıntı ve Haciz Kaydı Sorgulama
Almayı düşündüğünüz aracın yasal durumunu kontrol etmek de en az hasar sorgusu kadar önemlidir. Bir aracın çalıntı olup olmadığını veya üzerinde banka rehini ya da haciz (mahkeme/vergiden dolayı yakalama) bulunup bulunmadığını plaka sorgulaması ile öğrenebilirsiniz. E-Devlet üzerindeki “Araç Plaka Sorgulama” hizmeti, aracın çalıntı, rehin veya başka bir hak mahrumiyeti kaydı olup olmadığını ve mevcutsa rehin/haciz detaylarını göstermektedir. Bu sayede aracı satın almadan önce, ileride karşılaşabileceğiniz büyük bir hukuki sorunu önceden engellemiş olursunuz.
Ayrıca bu sorgulama ile aracın son sahip değişim tarihi gibi bilgiler de edinilebilir. Eğer aracın üzerinde haciz varsa veya araç çalıntı ise, noterde satış işlemi gerçekleşmez. Bu nedenle, satıcının aracı sizin adınıza devredebilmesi için tüm yasal kısıtların kaldırılmış olması gerekir. Önceden yapacağınız bu kontroller, hem güvenilir bir alışveriş yapmanıza hem de olası dolandırıcılık girişimlerine karşı tedbir almanıza yardımcı olur.
3. Kilometre ve Bakım Geçmişi Sorgulama
Bir aracın kilometre saati (ölçer) değeri, aracın ne kadar kullanıldığını gösteren önemli bir veridir. Ancak ikinci el piyasasında ne yazık ki bazı satıcılar kilometre saatini geriye alma (düşürme) yoluna gidebilmektedir. Bu nedenle gösterge panelindeki kilometreye güvenmek yerine, aracın kilometre bilgisini başka kaynaklarla doğrulamanız gerekir. Öncelikle, aracın servis bakım kayıtlarını ve TÜVTÜRK muayene raporlarını görmenizi isteyin. Periyodik muayene raporlarında aracın o tarihteki kilometre okumaları yer alır ve bu verilerle mevcut kilometreyi karşılaştırabilirsiniz. Örneğin son muayenede 120.000 km olan bir aracın, birkaç ay sonra satılırken 100.000 km olarak görünmesi ciddi bir uyarı işaretidir.
Ayrıca aracın yetkili servis geçmişi de önemlidir. Özellikle yeni model arabalarda, yetkili servisler yaptıkları her bakım ve onarımı dijital sistemlere işler; bu sayede şasi numarası ile aracın geçmiş servis geçmişine ulaşmak mümkün olabilir. Satıcıdan aracın bakım faturalarını ve kayıtlarını göstermesini talep etmekten çekinmeyin. Kilometre sorgulaması ve bakım geçmişi incelemesi, aracın gerçek yıpranma düzeyini anlamanıza yardımcı olarak ileride karşılaşabileceğiniz büyük masrafları önler.
4. Vergi Borcu ve Trafik Cezası Sorgulama
Bir aracı satın almadan önce, aracın Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV) borcu ya da ödenmemiş trafik cezası olup olmadığını mutlaka kontrol edin. Ödenmemiş vergi borcu veya cezalar, satış işlemleri sırasında karşınıza sorun çıkarabilir. Türkiye’de noter satış işlemi yapılabilmesi için, aracın tüm vergi ve ceza borçlarının ödenmiş olması gerekmektedir. Bu nedenle, e-Devlet üzerinden veya Gelir İdaresi Başkanlığı’nın online sorgu sistemlerinden aracın plakası ile borç durumunu kontrol edin.
Eğer aracın üzerinde ödenmemiş trafik para cezası, OGS/HGS geçiş ücreti cezası ya da MTV borcu varsa, satış öncesi bunların satıcı tarafından ödenmesini talep edin. Aksi takdirde aracı üzerinize alamayacağınız gibi, bu borçların sonradan ödenmesi yüzünden ekstra maliyet çıkabilir. Basit bir sorgulamayla önceden bilgi sahibi olarak böyle bir sürprizle karşılaşmayı engelleyebilirsiniz. Unutmayın, aracın borcu aracın kendisine ait olsa da, pratikte bu borçlar ödenene kadar devir gerçekleşmez.
5. Araç Muayene Durumu Sorgulama
Trafikte seyreden tüm araçlar belirli periyotlarla periyodik muayeneden geçmek zorundadır. Bu nedenle ikinci el bir aracı almadan önce, araç muayene durumunu sorgulamaya özen gösterin. Aracın son muayenesinin ne zaman yapıldığını ve muayenesinin halen geçerli olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Eğer aracın muayenesi gecikmişse (süresi dolmuşsa), bu aracı trafiğe çıkarmak yasal olarak mümkün değildir ve aracı üzerinize aldıktan hemen sonra muayeneye sokmanız gerekir.
Aracın muayene tarihini, ruhsatında yazan son muayene geçerlilik tarihinden ya da e-Devlet üzerindeki “Araç Muayene Sorgulama” hizmetinden öğrenebilirsiniz. Binek otomobiller ilk 3 yaşını doldurduktan sonra iki yılda bir muayeneye tabi olur. Eğer satın almayı düşündüğünüz aracın muayene tarihi yaklaşmışsa veya geçmişse, bu işlemin maliyetini (muayene ücreti ve olası gecikme cezaları) hesaba katmayı unutmayın. Muayeneden geçememiş bir araç varsa, bu durum aracın teknik olarak bir sorunu olabileceğine de işaret edebileceğinden, satınalma kararınızı tekrar gözden geçirmeniz faydalı olacaktır.
İkinci el bir araç alırken yapmanız gereken bu 5 sorgulama, ileride karşılaşabileceğiniz birçok sorunun önünü keserek size güvenli bir alım süreci sağlayacaktır. Bu sorgulamalar neticesinde aracın geçmişine ve mevcut durumuna dair kapsamlı bilgi edinir, daha sağlam karar verebilirsiniz. Ayrıca güncel mevzuat uyarınca 8 yaşını geçmemiş veya 160.000 km’nin altındaki araçlar için oto ekspertiz raporu alma zorunluluğu bulunduğunu da unutmayın. Satıcının sunduğu veya sizin bağımsız bir kuruluşa yaptıracağınız ekspertiz raporunu dikkatlice inceleyerek aracın mekanik durumu, boya/kaporta geçmişi ve diğer teknik detayları hakkında bilgi sahibi olun.
Tüm bu adımları izleyerek ve aklınızda soru işaretleri bırakan noktalarda uzmanlara danışarak, hayalinizdeki araca gönül rahatlığıyla ve güvenle sahip olabilirsiniz. Unutmayın ki iyi bir araştırma ve doğru kontroller, sonradan yaşanabilecek olumsuzlukları önlemenin en iyi yoludur.
